Çocuk Disiplininde Doğru Yaklaşımlar ve Ödül-Cezanın Rolü
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, çocuk disiplininde ödül-ceza dengesi ve doğru disiplin yöntemleri hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Önemli olan, davranışın artırılması ya da azaltılması için uygun disiplin yöntemlerinin kullanılmasıdır. Çocuklarda disiplin, 3 yaşından itibaren başlanmalı ve her yaşa uygun şekilde devam edilmelidir. Disiplin, edimsel koşullandırma sistemiyle uygulanır.
Edimsel Koşullandırma ve Pekiştireçlerin Rolü
Edimsel koşullandırma, pekiştireçler ve cezalandırıcılar kullanılarak davranışları şekillendiren bir süreçtir. Bu sistemde amacı, belirli davranışların artırılması veya azaltılmasını sağlamaktır.
Örneğin, yeni yemekleri tatmama davranışını pekiştirmek için, çocuk bu yemekleri tattıktan sonra sevdiği bir yemekten verilebilir. Bu yöntem, davranışın tekrarlanmasını sağlar.
Ödül ve Ceza Mekanizmaları
Dr. Kilit, ödül-ceza sisteminde en önemli noktanın, üç ödüle karşılık bir ceza olacak şekilde düzenlenmesi olduğunu vurguladı. Ayrıca, sürekli ödüllendirmenin rüşvete dönüşebileceğine dikkat çekti.
Unutulmamalıdır ki, her zaman ödül vermek rüşvetle karıştırılabilir ve çocuğun davranışlarını doğru yönlendirmede dikkatli olunmalıdır.
Ceza Sistemleri ve Doğru Uygulama
Ceza türleri arasında pozitif ve negatif cezalar bulunur. Pozitif ceza, istenmeyen davranışın artmasını engellemek için kullanılan, kimi zaman olumsuz sonuçlar doğurabilen bir yöntemdir. Örneğin, bağırmak veya odasına kilitlemek bu kategoriye girer.
Doğru cezalandırma, hak mahrumiyeti şeklinde olmalı ve çocuk unutmadan bu durumu anlamalıdır.
Hak Mahrumiyeti ile Doğru Ceza
Doğru ceza, iletişimde kibar ve kararlı olup hak mahrumiyetine dayalı olmalıdır. Örneğin, bir çocuk ödev yapmadığında, ertesi gün bu durumu telafi etmesi beklenir. Ancak ceza üç günden fazla olmamalı, çünkü küçük çocuklar bu süreyi hatırlamayabilir.
Özetle, doğru disiplin yaklaşımı hak mahrumiyeti ve kararlı iletişim ile sağlanmalı ve çocuk bu kuralları anlayarak benimsemelidir.
